Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar (YTB) Başkanı Mehmet Köse, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının dış temsilciliklerde kurulan sandıklara gösterdiği ilgiyle ilgili "Seçmen kütüğüne kayıtlı kişiler üzerinden değil, diaspora büyüklüğü üzerinden kıyaslarsak Türkiye'nin sahip olduğu diasporanın oy vermeye katılımı, hemen hemen hiçbir ülkede yok. Yaklaşan dahi yok." dedi.
Köse, dış temsilciliklerde 9 Nisan'da sona eren ancak gümrük kapılarında 16 Nisan'a kadar devam edecek anayasa değişikliğine ilişkin halk oylamasına yurt dışı seçmenlerin gösterdiği ilgiyi ve oy kullanma oranlarını AA muhabirine değerlendirdi.
Halk oylamasıyla dördüncü kez yurt dışında sandık kurulduğunu hatırlatan Köse, "İnsanlarımız, beklentilerin ötesinde bir katılım gösterdiler. Yurt dışında 14 gün oy kullanma süreci vardı, 14 günlük sürede yurt dışı temsilciliklerde 1 milyon 300 binin üzerinde oy kullanıldı. Gümrüklerle beraber 1 milyon 400 bini buldu. Gümrüklerde oy kullanma bir hafta daha devam edecek. Benim tahminim, 16 Nisan Pazar günü saat 17.00'ye kadar 1 milyon 450 bini bulur." diye konuştu.
Yurt dışındaki Türk seçmenin sandığa ilgisinin diğer ülkelerin yurt dışındaki vatandaşlarına göre çok ileri düzeyde olduğunu belirten Köse, "Türkiye'nin yurt dışında yaşayan vatandaşlarının anavatana ilgisi, aidiyeti, bu bağlamda en somut göstergelerinden birini bu seçimlerle ortaya koymuş oldu." ifadelerini kullandı.
"Oy vermeye katılım oranında Türkiye'nin diasporasına yaklaşan dahi yok"
Yurt dışındaki vatandaşlarına oy kullandıran 120'den fazla ülke olduğunu dile getiren Köse, bu ülkelerin diasporalarının büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda Türk seçmenin 1 milyon 450 bin oy kullanmasının kayda değer bir oran olduğunu vurguladı.
Köse, "Bizde diasporanın büyüklüğü yaklaşık 6 milyon civarında. Bunun yaklaşık 3 milyonu, seçmen olarak yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı ve neredeyse yarısı oy kullanmış durumda. Diasporadaki nüfusun dörtte biri sandığa gitti. Diğer ülkelerle kıyaslarken de buna bakmak lazım. Mesela Fransa'nın yurt dışında yaşayan vatandaşları da seçimlerde oy kullanıyor. Hatta Fransızlar yurt dışından milletvekili de seçiyor. 2012'deki rakamları aldığımız zaman 11 milletvekili diasporadan seçiliyor ve 200 bin kişi oy kullandı. Başkanlık seçimlerindeyse yaklaşık 400 bin. Bunu seçmen kütüğüne kayıtlı kişiler olarak değil, toplam diaspora büyüklüğü içerisinde ele almak lazım." dedi.
Fransa'nın konsolosluklara kayıtlı yaklaşık 2 milyon vatandaşı olduğu göz önüne alındığında sandık başına gidenlerin oranının yüzde 5 olduğuna dikkati çeken Köse, "Seçmen kütüğüne kayıtlı kişiler üzerinden değil, diaspora büyüklüğü üzerinden kıyaslarsak Türkiye'nin sahip olduğu diasporanın oy vermeye katılımı, hemen hemen hiçbir ülkede yok. Yaklaşan dahi yok." diye konuştu.
"Türkiye ile ilgili kendi sözlerini sandıkta ifade ettiler"
Türkiye'de, yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı vatandaşların oy kullanmasının 1987'de gümrüklerde başladığını belirten Köse, yurt dışında oy kullanılabilmesi için yasal değişiklerin 2012'de tamamlandığını ve yurt dışında kurulan sandıklarda ilk defa 2014'te oy kullanıldığını kaydetti. Köse, "İlk yıllarda 40 bin civarında oy kullanılmış, sonraki yıllarda bu sayı en fazla 200 binlere çıkmış. O da, yaz tatili olduğu dönemlerde." dedi.
Yurt dışında ilk kez 10 Ağustos 2014'teki cumhurbaşkanlığı seçiminde sandık kurulduğunu ve 519 bin kişinin oy kullandığını hatırlatan Köse, "Yurt dışında 7 Haziran'da 1 milyon 50 bin kişi oy kullandı. 1 Kasım'da 1 milyon 300 bin kişi oy kullandı. Şu anda da 1 milyon 400 bini geçiyor." ifadesini kullandı.
İmkan sağlandığı sürece yurt dışında yaşayan vatandaşların sandığa hep ilgi gösterdiklerine işaret eden Köse, "Türkiye'deki karar mekanizmalarında Türkiye ile ilgili kendi sözlerini de ifade etmek için bu fırsatı hep değerlendirdiler." dedi.
"Dilediği yerde oy kullanma imkanı vatandaşa kolaylık sağladı"
Yurt dışı seçmenin oy kullanma oranının 2014'te randevu sistemi nedeniyle düşük olduğunu vurgulayan Köse, "7 Haziran'da randevu uygulaması kaldırıldı, katılım arttı. 1 Kasım'da çok fazla bir değişiklik olmadı, hemen hemen 7 Haziran'daki uygulamalarla seçime gidildi ve benzer şekilde 1 milyon 300 bin civarında vatandaşımız oy kullandı. 16 Nisan referandumu için yapılan değişiklik, sandıklardaki ekstra katılımı da teşvik etti. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı yaklaşık 3 milyon vatandaşımızın herhangi bir yerde, yurt dışında sandık açılan herhangi bir temsilcilikte ya da herhangi bir gümrük kapısında oy kullanmasına imkan sağlanması, vatandaşlarımıza bir kolaylık sağladı." diye konuştu.
Köse, uygulamayı şöyle örneklendirdi:
"Mesela İsveç'in Malmö kentinde oturan bir vatandaşımızın, oy kullanmak istediğinde yaklaşık 600 kilometre mesafe ile başkente gitmesi lazım. Ama Danimarka'ya, Kopenhag'a oy kullanmaya gidebilir, 45 dakikada köprüyü geçecek. Kayıtlı olduğu konsolosluk bölgesinin 200, 300, 400 kilometrede olduğu ancak çok daha yakında, 20-30 kilometre olan temsilcilikler vardı. YSK'nın aldığı bu karar, vatandaşımıza kolaylık sağladı."
Yurt dışındaki seçmenin yarısından fazlasının oy kullanmak için ortalama 50 kilometreden fazla mesafe katettiğini söyleyen Köse, "Bugün ABD'de 7 yerde oy kullanılıyor. Bin, 2 bin kilometre katetmek zorunda kalan vatandaşlarımız var. Avustralya'da konsoloslukta oy kullanmak için 4 bin 500 kilometre mesafe gitmek zorundalar. Belki sandık mahalleri artırılırsa yurt dışında katılımın artabilecek orana sahip olduğunu düşünüyorum." dedi.
Seçmenlerin dilediği dış temsilcilikte oy kullanmasının kolaylığını dile getiren Köse, 1 Kasım seçimlerinde 11 bin 800 kayıtlı seçmen bulunan Avusturya'nın Bregenz şehrinde 6 bin 155 kişinin oy kullandığını söyledi. Köse, "Bregenz öyle bir nokta ki İsviçre'deki ve Almanya'daki vatandaşlarımız da oraya gidebilir. Mesafe 10-15-20 kilometre. Kendi konsolosluklarına gitmeye kalksalar bir kaç yüz kilometre gitmeleri lazım. Bregenz'de 16 Nisan için 13 bin 900 oy kullanılmış. Yaklaşık 7- 8 bin kişi ekstra, çevre ülkelerden Bregenz'e gelip oy kullanmış." şeklinde konuştu.
Bazı dış temsilciliklerde kayıtlı seçmen sayısından daha fazla oy kullanılmasına ilişkin haberleri de değerlendiren Köse, şunları söyledi:
"Buna Lüksemburg bir örnek. Lüksemburg'da 500-1000 civarında kayıtlı seçmen var. Ama Fransa gibi yakın yerlerden gelip oy kullananlarla Lüksemburg'da 9 bin 600 civarında vatandaşımız oy kullandı. Bu, YSK'nın yapmış olduğu düzenlemenin insanlarımıza, vatandaşımıza getirdiği kolaylığı göstermek için çok önemli bir rakam. İnşallah önümüzdeki dönemlerde yeni uygulamalarla vatandaşlarımız çok uzak mesafelere gitmek zorunda kalmadan yakın mesafelerde oylarını kullanır, anavatanlarıyla ilgili söyleyecekleri sözleri sandıkta ifade etme imkanına kavuşurlar."
"Yurt dışındaki vatandaşımızın oy kullanması, anavatanla ilişkisi bağlamında önemli"
Köse, YTB'nin, Türkiye diasporasının kimliğini ve kültürünü korumak, anavatanla ilişkisini, yaşadığı ülkelerdeki haklarını ve yaşamlarını iyileştirici çalışmalar yapmaktan sorumlu olduğunu belirterek, "Yurt dışındaki vatandaşlarımızın demokratik haklarını kullanmasını anavatanla ilişkisi bağlamında önemsiyoruz." dedi.
Diğer ülke diasporalarına da aynı anlayışla yaklaştıklarına dikkati çeken Köse, son Bulgaristan seçimlerinde bir kısmı aynı zamanda Türk vatandaşı da olan Bulgaristan vatandaşlarının oy kullanabilmesi için Türkiye'nin her türlü altyapı desteği sağladığını belirtti. Köse, "Bir Fransız, Portekiz, İtalyan seçmenin Almanya'da, İsviçre'de diaspora mensubu olarak oy kullanması için kolayca altyapı desteği sağlanıyorsa, onların bilgilenme imkanı varsa Türk vatandaşları için de bunun olması gerekiyor." ifadesini kullandı.
Yurt dışında ilk kez oy kullanılan 2014'te, iki kez oy kullanılan 2015'te vatandaşlara dair meselelerin Türkiye gündemine gelmesine de imkan sağladığını kaydeden Köse, "Bugün bütün partilerin seçim beyannamelerinde diaspora, yurt dışında yaşayan vatandaşlar bir bölüm olarak yer alıyor. Ne kadar seslerini çıkarırlarsa o kadar meseleleri de karşılık bulur. Bu bağlamda katılımı önemsiyoruz." diye konuştu.
