- Romanya Türkleri resmi nüfus sayımlarında 45-50 bin bandında olduğu belirtilse de Türk kaynaklarınca mevcut nüfuslarının 70 bin olduğu ifade edilmektedir. Ekseriyeti Dobruca (Köstence, Mecidiye, Tulça, Galat vb) bölgesinde olsa da Bükreş'te de hatırı sayılır oranda soydaş yaşamaktadır.
Bunun dışında Romanya'da sayıları neredeyse 20 bine dayanan Türkiye vatandaşı kişiler bulunmaktadır.
- Romanya'daki soydaşların tarihi görkemi Balkanlar'daki diğer soydaşlardan eksik kalmazlar. Sarı Saltuk, Babadağ Medresesi, Hünkâr cami vd. ilk akla gelen anahtar kelimeler. Nice âlimleri bünyesinde yetiştirmiştir.
- Tuna'nın kuzeyine geçilmemesinden rahatsızlık duyarlar. Haklıdırlar. Batı Trakyalıların bölgelerini adeta gettomsu havaya büründürmeleri, Bulgaristan Türklerinin nicel devliğine karşın nitel cüceliği, K. Makedonya ve Kosova'daki soydaşların post-Yugoslavya'nın sorunları içinde boğulmaları Romanya'da yerini unutulmuşluk hissine bırakır.
- Türkiye'nin cengâver dernekçileri de bunu aşmakta zorlanır. Zira pek çoğunun doğdukları köylerin bulunduğu şehirleri dışına çıkamadıkları açıktır. Nerde kaldı Balkanlar? Bölgede pilav dağıtmakla veya mevlit okutmakla ancak sınırlı haz alınır, Balkanlar'ın fatihi zannı değil.
- Romanya'da Türkler ikiye ayrılır: Osmanlı (Oğuzlar) Türkleri ile Tatar Türkleri. Sanıldığının aksine iki Türk grubun arasında halk düzeyinde bir sorun yoktur. Mesele daha ziyade bunların kanaat önderlerinin şahsi çıkarlarındadır.
- Müftülük önemli bir unsur. Ancak Dobruca'da artış kaydeden Arap nüfusun soydaş açısından orta ve uzun vadede sorunlar yaratacağını söylemek çok yanlış değil. Hâlihazırda dahi gözlemleniyor bu. Soydaş Türk İslamı'nın ve Ankara etkisinden çıkmak istememekte ve Arap Yarımadası'na mesafeli durmaktadır.
- Romanya'da Müslümanlık demişken, soydaş dinini de gayet iyi bilir, Allah korkusunu da... Ancak Türkiye'deki durumla kıyaslamamak gerekir... Epey kişi bilirim: Ankara'daki ve İstanbul'daki konforlu şartları içerisinde "öyle olmaz böyle olur" diye ahkâm kesenlerin Evlad-ı Fatihan nutkundan sonra sahayı görünce adeta şok yaşadığını...
Bunlar nasıl Türk demeden önce soydaşın 142 yıldır azınlık olarak yaşamak zorunda kaldığını, Soğuk Savaş döneminde komünizm buldozerinin üzerinden geçtiğini, yüzbinlerce kişiyi Türkiye'ye muhacir olarak gönderdiğini hatırda tutmak gerekir. Soydaşa onların bakış açısıyla ve sahanın realitesine uygun yaklaşmak zaruridir. Yoksa ürkerler ve uzaklaşır.
- Soydaşın azınlık hakları sosyo-kültürel açıdan bakıldığında genel olarak iyi durumdadır. Romanya Anayasası düzenlemeleri bunun göstergesidir. Rumenlerin "vitrin azınlığı" olarak Türkler, Ankara-Bükreş arasındaki iyi ilişkilerden istifade etmişlerdir. Detayına inmeyeceğim. İşte meydan.
- Kronik olmayan ve çözülebilir nitelikte sorunlar olsa da Rumenlerin Türklere ilişkin tarihten kaynaklı bakış açıları, ders kitaplarındaki önyargılı ifadeler ve Türklere dair kullanılan olumsuz kavramlar dikkat çekmekte.
- Soydaşın gözü kulağı Türkiye’dir. Bölgedeki aziz hatıralarımız açısından klasiktir bu. Ayrıca Romanya Dobrucası’ndaki soydaşın Bulgaristan’ın Silistre ve Dobriç illerinde akrabaları bulunmaktadır. Bkz.
Tarihteki Dobruca konusu. İmparatorluk coğrafyasını tanımlarken bir ülke adı yerine illeri kullanan bir ağabeyim dediği gibi akrabalık had safhada. Tıpkı Kırcaali-Gümülcine ilişkisi.
- Bugün Dobruca’da etnik bir huzur ve hoşgörü ortamı varsa bunun mimarı Türklerin geliştirdiği sistem sayesindedir: Dobruca Modeli.
